Het is al bijna zover: begin november zal ik de universiteit achter mij laten en gaan afstuderen. Na drie jaar filosofie in Nijmegen en 2 jaar Nederlands in Amsterdam mag ik me (fingers crossed) over een kleine maand ‘Master of Arts’ gaan noemen. Niet dat ik dat veel zal doen. Het komt te veel op me over als een zwakke variant op ‘Masters of the Universe‘. Maar toch, reden genoeg om ook op mijn weblog vaart te maken met mijn scriptie-als-serie. Vorige keren besprak ik al Genette en diens parateksttheorie, de hyperlink en het luisterboek. Ik sla een hoop over en bespaar jullie mijn relaas over e-books, de geschiedenis van het internet en web 2.0 en duik meteen in de uitgeversepitekst: de paratekst die de uitgever los van het boek produceert.

Uitgeversepitekst

Een beetje bedrijf is tegenwoordig ook aanwezig op internet. Je maakt zelf een website, of je laat het doen door gespecialiseerde bedrijven: er is hoe dan ook geen excuus om te ontbreken op het web. De meeste uitgeverijen, van de grote literatuurhuizen tot de kleine marginale drukkers, zijn dan ook te vinden met een eigen webstek. De website van de uitgeverij is dan ook een aangewezen plek om diens epitekst te zoeken.

Lees verder →

Nu ik de laatste hand aan het leggen ben aan de scriptie – ik studeer in de nabije toekomst dan toch een keer af – vond ik het wel weer eens tijd worden voor een stukje hier. Daarbij zoek ik een excuus om even rustig de nieuwe Ben Folds te luisteren, zonder echt helemaal niks te doen. Dit keer een stuk over luisterboeken. Voor eerdere ‘afleveringen’ klik hier.

–

Het luisterboek

Luisterboeken zijn niet nieuw. Al vanaf de doorbraak van de langspeelplaat, waren er al luisterboeken. Zo bracht Querido LP’s uit met daarop voorgedragen gedichten, in de serie Stemmen van schrijvers. Niet  alleen uitgeverijen, maar ook andere bedrijven zoals Philips zetten schrijvers op vinyl.

–

Lees verder →

Vorige keer besprak ik in deze rubriek de definitie van ‘paratekst’ en het verschil tussen peritekst en epitekst. In mijn scriptie was daarmee weliswaar het literatuuronderzoek nog niet ten einde, maar ik wil u een hoop drogere stukken besparen. Mijn idee was van begin af aan om op dit weblog slechts een selectie te maken en de stukken licht te herzien. Dit keer een stuk uit het hoofdstuk over digitale technologieën en peritekst. Dit keer: de hyperlink. Volgende keer (dan toch echt) het luisterboek.

Hypertekst

Het fenomeen hyperlink – ook wel ‘weblink’ of gewoon ‘link’ –  is op het internet niet meer weg te denken. Het is de techniek waar het internet mee valt of staat, want webpagina’s zijn alleen toegankelijk via deze vorm van tekst. Gewone, gedrukte tekst bestaat enkel uit schrifttekens, die in een lineaire wijze op papier gezet zijn en wellicht hier en daar verrijkt worden door een illustratie. Webpagina’s kennen dit lineaire systeem ook, maar de tekst en plaatjes zijn daarnaast aanklikbaar. De plaatjes kunnen worden uitvergroot en de tekstlinks leiden naar andere pagina’s met nog meer links en informatie.  Zo klikken we ons dagelijks een weg door het web.

Lees verder →

Vorige keer berichtte ik over Gérard Genette en waar die man vandaan komt, wat hij wil, wie hij zoal verwerkt heeft en wat hij zoal gedaan heeft in zijn imposante carrière. Deze keer een korte schets van wat de parateksttheorie inhoudt. Volgende keer: het luisterboek de hyperlink.

Paratekst, een definitie

Een literair werk bestaat bij Genette uit twee elementen: de eigenlijke tekst enerzijds en de paratekst anderzijds. De paratekst is de verbinding tussen de tekst en zijn lezers of nog breder: het publiek. Parateksten zijn middelen en conventies zowel binnen als buiten het boek die de mediator vormen tussen boek, auteur, uitgever en lezer. Ze vormen onderdeel van de publieke en private geschiedenis van een literair werk.

Lees verder →

Momenteel heb ik mijn scriptie weer opgepakt. Mijn scriptie gaat over paratekst en de invloed van digitale technologieën (met name internet) daarop. Sommige stukken, bijvoorbeeld over hyperlinks en weblogs, leken me interessant genoeg om op dit blog te plaatsen. Daartoe is het misschien wel handig om er wat meer achtergrond bij te geven, voor degenen die daar behoefte aan hebben. Ik zal dus de komende weken een selectie uit mijn scriptie hier plaatsen, zodat u allen weet wat mij op dit moment bezig houdt. Deze week een stuk over de man die de theorie van parateksten geformuleerd heeft: Gérard Genette. Het is wat lang en wat droog misschien, u bent gewaarschuwd!

De geschiedenis van de geesteswetenschappen in de twintigste eeuw is er een waarin stromingen elkaar in rap tempo opvolgen en bekritiseren, zonder elkaar direct overbodig te maken. Veel benaderingswijzen blijven simpelweg naast elkaar bestaan. Ook de literatuurwetenschap heeft in die eeuw een hoge vlucht genomen, om zich daarna als uiteenspattend vuurwerk in alle richtingen te verspreiden. Ze bracht ons in slechts enkele decennia begrippen zoals ‘intertekstualiteit’, ‘focalisatie’ en ‘narratief’, maar ook bijvoorbeeld de dood van de auteur. Een aantal van deze begrippen – die tegenwoordig deel uitmaken van het basisvocabulaire van de literatuurwetenschapper – is afkomstig van Gérard Genette. Zo ook het begrip ‘paratekst’.

Gérard Genette

Gérard Genette werd in 1930 geboren te Parijs. In 1954 haalt hij zijn diploma in de klassieke letteren aan het École Normale Supérieure. Van 1959 tot 1960 geeft hij les in het voorbereidend onderwijs. Daarna wordt hij assistent aan de faculteit Franse letteren van de Sorbonne. In 1967 wordt hij directeur van de studies in esthetica en poëtica aan het École des Hautes Etudes en Sciences Sociales. Hij is een directe tijdgenoot van Jacques Derrida, Pierre Bourdieu en Christian Metz. In 1970 start hij met Tzvetan Todorov en Hélène Cixous het invloedrijke blad Poétique, dat een belangrijke spreekbuis wordt voor schrijvers als Derrida.
Lees verder →